Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Ύδρα εκκλησιαστικά υπαγόταν στην Αίγινα. Μετά το 1770 η προώθηση της ανάπτυξης του εμπορίου και κυριότερα η ανάπτυξη και η αλματώδης εξέλιξη της ναυτιλίας στην Ύδρα, είχε ως συνέπεια η Ύδρα να υπερκατοικηθεί και τα πλούτη από τη Ναυτιλία να συρρέουν στο νησί. Έτσι η Ύδρα έγινε ένα από τα σημαντικότερα νησιά της Ελλάδας, με αποτέλεσμα μερικά χρόνια μετά η έδρα της Αρχιεπισκοπής να μετατεθεί από την Αίγινα στην Ύδρα.
Ο τελευταίος Αρχιεπίσκοπος (1814 – 1833) επί Τουρκοκρατίας, υπήρξε ο Γεράσιμος Ράλλης, την οικία του οποίου την ονόμαζαν Μητρόπολη της Αρχιεπισκοπής. Τα χρόνια εκείνα η Μητρόπολη βρισκόταν στο σημερινό Β’ Δημοτικό Σχολείο, στον Άγιο Βασίλειο.
Κατά την απογραφή του 1828, στην Ύδρα υπήρχαν 52 ενορίες, ενώ στην εποχή της Τουρκοκρατίας υπήρχαν 6 Μοναστήρια, τρία ανδρών και τρία γυναικών, τα οποία υπάρχουν και σήμερα. Το Μοναστήρι της Παναγίας της Φανερωμένης, το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, το Μοναστήρι της Αγίας Ευπραξίας, το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου και το Μοναστήρι του “Γενέθλιου της Θεοτόκου”, στο Ακρωτήριο της Ζούρβας.
Το Μοναστήρι της “Παναγίας της Φανερωμένης”, που δεσπόζει στο κέντρο του λιμανιού της Ύδρας, με την μεγαλοπρέπεια και τον πλούτο του, αποτελεί μάρτυρα της ξεχωριστής θρησκευτικότητας που χαρακτήριζε τους Υδραίους. Το Μοναστήρι χτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και η κατασκευή του Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Μονής, ακολούθησε το πρότυπο της μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής παράδοσης. Θεωρείται ως ένα από τα παλαιότερα Μοναστήρια της Ύδρας και υπήρξε παλαιότερα το κέντρο της θρησκευτικής ζωής του νησιού και τόπος λήψης σημαντικών αποφάσεων.
Σήμερα μέσα στο Μοναστήρι της “Παναγίας της Φανερωμένης”, βρίσκεται ο “Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου”, που είναι η Μητρόπολη της Ύδρας και αποτελεί την Μητροπολιτική έδρα “Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης, Ερμιονίδος & Τροιζινίας καθώς και το Δημαρχείο της Ύδρας που λειτουργεί μέχρι και σήμερα μέσα στο Μοναστήρι. Το Μοναστήρι καταργήθηκε με Διάταγμα της Αντιβασιλείας (1833) και παρέμεινε ως ο Ενοριακός Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Στα χρόνια της Επανάστασης, το Μοναστήρι προσέφερε πολλά για τον Αγώνα της πατρίδας και στο καθολικό του πολλές φορές συνάχθηκαν οι θρυλικοί ναυμάχοι για να ευχαριστήσουν την Παναγία, για τις επιτυχίες τους στον Αγώνα. Το 1750 καταστράφηκε από σεισμό, αλλά ανοικοδομήθηκε μερικά χρόνια αργότερα με σχέδια Ενετών και Γενοβέζων αρχιτεκτόνων.
Στους χώρους των παλιών κελιών του Μοναστηρίου, στην δυτική πλευρά των κτιριακών εγκαταστάσεων της Μονής, στεγάζεται το Εκκλησιαστικό και Βυζαντινό μουσείο της Ύδρας «Άγιος Μακάριος Νοταράς» που λειτουργεί από το 1999. Στο Μουσείο εκτίθενται σε ειδικές προθήκες κειμήλια του μοναστηριού, άμφια, αφιερώματα, ιερά σκεύη, μουσικά χειρόγραφα, τούρκικα φιρμάνια, ιερές εικόνες κυρίως του 18ου αιώνα, τα λείψανα των Αγίων Κωνσταντίνου του Υδραίου και Μεγαλομάρτυρος Ευσταθίου και πολλών άλλων αγίων, καθώς επίσης και ο περίτεχνος σταυρός από την Κωνσταντινούπολη που περιέχει Τίμιο Ξύλο. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης, η Παναγία του Μαλίκη και η εικόνα της Παναγίας “Ρόδο Αμάραντο”, που τοποθετείται χρονικά γύρω στα 1774.
Στο προαύλιο μπορείτε να δείτε προτομές του Λάζαρου Κουντουριώτη, του Ανδρέα Μιαούλη, του Βασιλέως Γεωργίου Α΄ και του Αντώνη Λιγνού, φιλοτεχνημένες από τον Δημήτρη Φιλιππότη, καθώς και τον τάφο του Λάζαρου Κουντουριώτη και το μνημείο πεσόντων στους Βαλκανικούς Πολέμους.
Για την ίδρυση του Μοναστηρίου της Παναγίας της Φανερωμένης στηριζόμαστε στην παράδοση και μόνο, που λέει ότι:
Εκεί που είναι σήμερα κτισμένο το Μοναστήρι, υπήρχε ένα Εκκλησάκι του Αγίου Χαράλαμπου. Το 1643 ήλθε από την Κύθνο μία πλούσια μοναχή μαζί με έναν γέροντα ιερομόναχο και ίδρυσε τον Ναό της Παναγίας, στη θέση που ήταν το Εκκλησάκι του Αγίου Χαράλαμπου. Αργότερα συγκέντρωσε και μερικές μοναχές και δημιούργησε στον ίδιο χώρο γυναικείο Μοναστήρι. Όταν πέθαναν όλες οι μοναχές, τότε το Μοναστήρι μετατράπηκε σε ανδρικό Μοναστήρι.
Για την ονομασία του Μοναστηριού σε “Παναγία της Φανερωμένης”, υπάρχει πάλι η παρακάτω παράδοση:
Κατά τους Τουρκοενετικούς πολέμους για την κατάκτηση της Κρήτης, οι Τούρκοι έκαναν επιδρομή στην Ύδρα και αφού την λεηλάτησαν πήραν μαζί τους και μερικούς αιχμαλώτους. Στο ταξίδι τους για την Κρήτη, τα Τουρκικά πλοία έπεσαν σε μεγάλη φουρτούνα και τρομοκρατημένοι οι Τούρκοι άρχισαν να προσεύχονται στον Θεό για την σωτηρία τους. Στην απελπισία τους προέτρεπαν και τους Υδραίους αιχμαλώτους να προσευχηθούν. Ένας από τους Τούρκους κατά την επιδρομή στην Ύδρα, είχε αρπάξει από το Μοναστήρι της ξύλινη εικόνα της Παναγίας και έκοβε πάνω σε αυτή τον καπνό του. Εκείνη την στιγμή κάποιος από τους Ύδραίους του ζήτησε την εικόνα για να προσευχηθεί αυτός και οι άλλοι αιχμάλωτοι. Ο Τούρκος, λέει πάντα η παράδοση, την έσπασε στα δύο και την πέταξε στη θάλασσα. Όταν κόπασε η φουρτούνα και ύστερα από μερικές ημέρες το πλοίο πήγε στην Κρήτη εδώ στην Ύδρα είχε γίνει το θαύμα. Ένας μοναχός βρήκε μπροστά από το Μοναστήρι, μέσα στη θάλασσα, τα δύο κομμάτια της εικόνας σχεδόν ενωμένα στο ακρογιάλι και τα μετέφερε στο Μοναστήρι.
Έτσι ονομάστηκε Μοναστήρι της Παναγίας της Φανερωμένης, όπως λέει ο Αντώνιος Λιγνός στην Ιστορία του Τόμος Α΄ σελ. 184 γράφει ακόμη: «Η εικών εκείνη εις δύο τεμάχια υπάρχει εντός χρυσής θήκης. Η ζωγραφιά της έχει φθαρεί και δεν διακρίνεται, αλλ’ αι εγκοπαί επί της οπισθίας όψεος εκ της κοπής επ’ αυτής του καπνού, είναι καταφανείς, είδομεν αυταίς ιδίοις οφθαλμοίς».
Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ότι, κατά πως λέει πάντα η παράδοση, όταν οι Υδραίοι αιχμάλωτοι αποβιβάστηκαν στην Κρήτη, και εκεί εργαζόμενοι έμαθαν την ναυπηγική τέχνη, όταν επέστρεψαν στην Ύδρα, την δίδαξαν στους Ύδραίους.
Δύο άλλα πανέμορφα Μοναστήρια είναι το Μοναστήρι του “Προφήτη Ηλία” και το Μοναστήρι της “Αγίας Ευπραξίας”, που είναι ανεβασμένα στην βουνοπλαγιά με υπέροχη θέα από το Σούνιο μέχρι τη Λακωνία.
Το Μοναστήρι του “Προφήτη Ηλία”, βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του νησιού, σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων και ιδρύθηκε το 1813 από αγιορείτες «Κολλυβάδες» πατέρες, στη θέση ενός μονυδρίου, που ήταν μετόχι της Ι. Μ. Παναγίας της Φανερωμένης Ύδρας. Ο Ναός είναι ρυθμού βασιλικής με τρούλο και εγκαινιάστηκε στις 21.11.1815. Το Μοναστήρι διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη εντύπων και χειρογράφων κωδίκων, που οργανώθηκε ιδιαίτερα το 1870 από τον τότε ηγούμενο Ιερόθεο Κωστόπουλο και σήμερα σώζονται σε αυτό αρκετές παλαιές φορητές εικόνες, ο Παντοκράτωρ στον τρούλο, η Πλατυτέρα και ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στην πύλη του Μοναστηριού, σε καλωσορίζει ο Προφήτης Ηλίας με ανοιχτές τις αγκάλες του, κοιτάζοντάς σε από ένα ψηφιδωτό που στολίζει την πύλη, ενώ στο προαύλιο υπάρχουν στέρνα με πόσιμο νερό, αλώνι και στάβλοι. Κατά την Επανάσταση του 1821, το Μοναστήρι λειτούργησε ως φυλακή και έμεινε σε αυτό για ένα διάστημα φυλακισμένος ο Κολοκοτρώνης και άλλοι οπλαρχηγοί.
Το Μοναστήρι της “Αγίας Ευπραξίας” βρίσκεται και αυτό στο ψηλότερο σημείο του νησιού, σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων, είναι πετρόκτιστο, ιδρύθηκε το 1819 και από την αρχή ήταν γυναικεία Μονή. Ο μικρός ναός της οικοδομήθηκε το 1829 από τον π. Ιερόθεο Δοκό, που αφιέρωσε τη Μονή στην Αγία Ευπραξία. Το 1939 ανακηρύχθηκε με Διάταγμα «αυτοτελής» Μονή. Η Μονή έμεινε ονομαστή για την υπακοή, τη φιλαδελφεία, την πνευματικότητα και τη φιλοπονία των γυναικών που μονάζουν σ’ αυτήν. Τα υφαντά της υπήρξαν ονομαστά.
Το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, 30 περίπου λεπτά μακριά από την πόλη, είναι κτισμένη στην κορυφή του βουνού, εκεί που κατέληγε ο δρόμος που κατασκεύασε η Δημογεροντία της Ύδρας τον 18ο αιώνα. Η ανέγερση της Μονής προσδιορίζεται το 1704 με κτήτορα της, τον ιερέα Αντώνιο Οικονόμου, ο οποίος άφησε όλη του την περιουσία στη Μονή της Αγίας Τριάδας με διαθήκη του το 1736. Ο Παρθένιος υπήρξε ηγούμενος στα τέλη του 18ου αιώνα και ο Χρύσανθος Καρατζάς (1839-1884), ήταν αυτός που επισκεύασε το Μοναστήρι, το οποίο είχε ερειπωθεί και παράλληλα αγόρασε “γη” γύρω από το Μοναστήρι. Στην επανάσταση του 1821 η Μονή της Αγίας Τριάδας πρόσφερε οικονομική υποστήριξη στους αγωνιζόμενους Έλληνες. Το 1825, ο Τσάμης Καρατάσος οχύρωσε το Μοναστήρι για απόκρουση τυχόν εισβολής. Το Μοναστηριακό συγκρότημα παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά του ορθόδοξου τύπου Μοναστηριών, με την βυζαντινού ρυθμού Εκκλησία στην μέση και γύρω της τα κτιριακά συγκροτήματα, είσοδος με καμάρα, κήπος, κτίσματα με τραπεζαρία, βιβλιοθήκη, κελιά, ξενώνας κλπ. Οι εικόνες του ναού πιθανότατα να έχουν αγιογραφηθεί από τον Ύδραίο αγιογράφο Καρατζά.
Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρο πιο πέρα από το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, πάνω από τον όρμο της Λιμνιώνιζας και στο ύψωμα του βουνού Ομπόρι. Στην αρχή η Μονή ήταν ανδρική και ήταν μετόχι της Ι.Μονής της Παναγίας της Φανερωμένης. Η ίδρυση της προσδιορίζεται περίπου στις αρχές του 18ου αιώνα. Ο Ιερός Ναός είναι βυζαντινού ρυθμού με οκταγωνικό τρούλο και οι ιερές εικόνες του ξυλόγλυπτου τέμπλου, που είναι καινούργιο, τυγχάνουν παλαιές και σπουδαίας βυζαντινής τέχνης, αναγόμενες στον 17ο αιώνα. Στους χρόνους της Τουρκοκρατίας και μετά την απελευθέρωση η Μονή παρουσίασε ακμή και πολλοί αδελφοί ασκήθηκαν και χαριτώθηκαν από την προστασία και ευλογία του Αγίου Νικολάου. Τότε δωρίθηκε στην Ιερά Μονή, που σήμερα είναι γυναικείο Μοναστήρι, το νησί Τρίκερι.
Η Ιερά Μονή Γεννήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του ιστορικού νησιού της Ύδρας, στο άγονο βραχώδες οροπέδιο της Άνω Ζούρβας, απομονωμένη, θα έλεγε κανείς, από το κόσμο. Ο Ιερός Ναός τής Μονής του Γενεσίου τής Θεοτόκου, πιθανό να κτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα. Παλαιότεροι ερευνητές εικάζουν ότι η μονή ιδρύθηκε το 1710. Ο Υδραίος συγγραφέας Γεώργιος Σαχίνης αναφέρει, ότι συζητώντας με τον ανακαινιστή και ιδρυτή της σημερινής γυναικείας Ιεράς Μονής, τον γέροντα πνευματικό Δανιήλ Σιάκο, πληροφορήθηκε ότι η ιερά εικόνα της Παναγίας βρέθηκε το έτος 1776 μέσα σε σπήλαιο στο κτήμα του Ελευθερίου Γιαννίκη, ο οποίος και ίδρυσε το Μοναστήρι. Σήμερα η Εικόνα βρίσκεται στο καθολικό της Ιερά Μονής και η Ιερά Εικόνα έχει επικαλυφθεί από φύλλο αργύρου και χρυσού.
30°C