Σημαντική ήταν η βοήθειά της Ύδρας στον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1821. Η Επανάσταση βρίσκει την Ύδρα κάτοχο αμύθητου πλούτου από χρυσά νομίσματα της εποχής, αποτέλεσμα κυρίως της επιτυχημένης εμπλοκής της στο εμπόριο σίτου κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους.
Ο στόλος της αριθμούσε 186 μικρά και μεγάλα πλοία συνολικής χωρητικότητας 27.736 τόνων, δηλαδή ήταν διπλάσιος από αυτόν των Σπετσών που διέθεταν ως δύναμη 64 πλοία συνολικά 15.907 τόνων, ενώ τα Ψαρά διέθεταν 35 – 40 πλοία και η Κάσος 15. Παράλληλα τα πληρώματα είχαν αποκτήσει μεγάλη πολεμική εμπειρία λόγω των συγκρούσεων με πειρατές της Αλγερίας και έτσι δίκαια ο Ιμπραήμ αποκάλεσε την Ύδρα “Μικρή Αγγλία“.
Από το 1820 οι προεστοί της Ύδρας είχαν μυηθεί από τη Φιλική Εταιρεία για την επερχόμενη Επανάσταση. Σε συνάντηση μελών της Φιλικής Εταιρείας με τον Παπαφλέσσα κατά τα τέλη του 1820 στην Ύδρα, διαπιστώθηκε η ύπαρξη δύο τάσεων στις τάξεις των ντόπιων Φιλικών. Από τη μια πλευρά υπήρχε η παράταξη εκείνων των Φιλικών με κύριους εκφραστές τον Αντώνη Οικονόμου, τον Θ. Γκίκα κ.α. που δήλωναν έτοιμοι για την εξέγερση και από την άλλη πλευρά η συντηρητική παράταξη των ισχυρών προεστών του νησιού (Κουντουριώτηδες κ.α.) που αντιμετώπιζαν με καχυποψία τις ενθουσιώδεις διακηρύξεις του Παπαφλέσσα και προβληματίζονταν από την ισχύ του Οθωμανικού στόλου.
Όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση στην Πελοπόννησο, την 24 Μαρτίου 1821, οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες ενημερώθηκαν με επιστολή από τους προύχοντες της Πελοποννήσου, ότι η Επανάσταση άρχισε ενωρίτερα γιατί το μυστικό είχε προδοθεί από “τουρκολάτρες” και ζητούν τη βοήθειά τους για ναυτικό αποκλεισμό του εχθρού.
Οι Σπετσιώτες ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης την 26 Μαρτίου, αλλά οι Υδραίοι φάνηκαν διστακτικοί στο να εξεγερθούν ταυτόχρονα με την έκρηξη της Επανάστασης στην Πελοπόννησο, ενθυμούμενοι τις καταστροφές που είχαν πάθει κατά την προηγούμενη αποτυχημένη εξέγερση του 1770 και λαμβάνοντας υπόψη τη στρατιωτική υπεροχή του εχθρού. Τελικά κήρυξαν την επανάσταση στις 14 Απριλίου 1821, από τον Πλοίαρχο Αντώνιο Οικονόμου και το Λαό που έκαμψαν τις επιφυλάξεις των προκρίτων.
Σύμφωνα με τον Αντώνιο Λιγνό που εξέδωσε το ιστορικό αρχείο της Ύδρας, ο λαός της Ύδρας επαναστάτησε την Κυριακή 27 Μαρτίου και καθαίρεσε τον εκπρόσωπο της Οθωμανικής εξουσίας Νικόλαο Κοκοβίλα, με τον Αντώνιο Οικονόμου να αναλαμβάνει την επαναστατική διοίκηση. Την 31 Μαρτίου οι πρόκριτοι αναγνώρισαν τον Οικονόμο και του έδωσαν την εξουσία να κινητοποιήσει τις απαιτούμενες ναυτικές και πεζές δυνάμεις. Την 14η Απριλίου οι προεστοί τύπωσαν ειδικό συνοδευτικό έγγραφο για τα πλοία που απέπλεαν από το νησί για καταδρομικές επιχειρήσεις, ενώ την 15 Απριλίου, αφού έγιναν οι απαραίτητες προετοιμασίες, κηρύχθηκε επισήμως η Επανάσταση από όλους.
Το έντυπο αυτό, στην ελληνική και ιταλική, αποτελούσε και γραπτή επαναστατική διακήρυξη που έφερε τον τίτλο “Διαβατήριον των Ελληνικών Μαχομένων Πλοίων”. Είχε κενό το όνομα του καπετάνιου, του πλοίου, τον αριθμό των κανονιών και την ημερομηνία, τα οποία συμπληρώνονταν κατά περίπτωση. Ένα τέτοιο έγγραφο εκδοθέν για τον Γιακουμάκη Τομπάζη δημοσίευσε ο Ομηρίδης Σκυλίτσης:
“ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ, το Ελληνικόν Έθνος βεβαρυμένον πλέον να στενάζη υπό τον σκληρόν ζυγόν υπό τον οποίον τέσσαρας περίπου αιώνας καταθλίβεται επονειδίστως, τρέχει με γενικήν και ομόφωνον ορμήν εις τα όπλα δια να κατασυντρίψη τας βαρείας αλύσσους τας υπό των βαρβάρων Μωαμεθανών περιτεθίσας εις αυτό. …
Ημείς οι προύχοντες, οι συγκροτούντες την διοίκησιν της Νήσου ταύτης επιτρέπομεν εις τον Καπετάνιον Γιακουμάκην Τουμπάζην του πλοίου Θεμιστοκλής, το οποίον έχει κανόνια δεκαέξ και άλλα πολεμικά όπλα υπό την Ελληνικήν σημαίαν να υπάγη μετά του πλοίου τούτου, όπου ήθελε κρίνει ωφέλιμον και αναγκαίον εις τον κοινόν αγώνα, και να ενεργή κατά των Οθωμανικών δυνάμεων δια ξηράς τε και θαλάσσης πάν ό,τι συγχωρείται εις νόμιμον πόλεμον, έως ού η ελευθερία και ανεξαρτησία του Ελληνικού Γένους να αποκατασταθή με στερέωσιν … 16 Απριλίου 1821″.
Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα Ύδραίικα πληρώματα αποκαλούνταν “Σουλουτζαλήδες”, ενώ τα πληρώματα των Σπετσιώτικων που αποκαλούνταν “Τζαμουτζαλήδες”. Και τα Ύδραίικα πληρώματα και τα Σπετσιώτικα ήταν λίαν περιζήτητα ακόμη και από τους Οθωμανούς στολάρχους, όπως και από τον Καρά-Αλή. Όμως γενικά οι Υδραίοι, όπως και άλλοι νησιώτες, ναυτολογούνταν με τη βία στον οθωμανικό στόλο.
Ο Τσαμαδός αναφέρει περιστατικό κατά τον Σεπτέμβριο του 1822, όπου όταν τουρκική ναυαρχίδα είχε προσαράξει σε νησίδα της Αργολίδας, υδραίοι ναύτες που υπηρετούσαν σ’ αυτή με τη βία, κατάφεραν να ξεκολλήσουν το πλοίο και ως ανταμοιβή τους, αφέθηκαν ελεύθεροι.
Η Ύδρα, μαζί με τις Σπέτσες και τα Ψαρά, έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821, διαθέτοντας τον εμπορικό και πολεμικό τους στόλο, αγωνιστές και χρήματα, στην υπηρεσία του Αγώνα της Επανάστασης.
Υδραίοι όπως ο Ναύαρχος του τρινήσιου στόλου Ανδρέας Μιαούλης, ο Πλοίαρχος Αντώνιος Οικονόμου, οι ναυμάχοι Ιάκωβος και Μανώλης Τομπάζης, ο Αναστάσιος Τσαμαδός, ο Γ. Σαχτούρης, ο Γ. Σαχίνης, ο Αντώνης Κριεζής, οι Βώκοι μαζί με τους πυρπολητές Ι. Ματρόζο, Ανδρέα Πιπίνο και Βατικιώτη, έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στην Επανάσταση του 1821.
Ο Υδραϊκός στόλος μαζί με το στόλο των Σπετσών και των Ψαρών, κυριάρχησε στη θάλασσα κατά τον επταετή αγώνα, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας, θυσιάζοντας παράλληλα ανθρώπινες ζωές, πλοία και χρήματα και αναδεικνύοντας ηγέτες και αγωνιστές.
29°C