Περισσότερες από 20 ταινίες έχουν γυριστεί στην Ύδρα από τότε που ο Φιλοποίμην Φίνος έστησε για πρώτη φορά κινηματογραφική μηχανή στο λιμάνι της με το «Τραγούδι του χωρισμού», που σκηνοθέτησε ο ίδιος με τη Λήδα Μιράντα και τον Λάμπρο Κωνσταντάρα στους βασικούς ρόλους. Γυρισμένο στα τέλη του 1939, το «Τραγούδι του χωρισμού» είναι η πρώτη ταινία που γυρίστηκε στην Ύδρα, αλλά η «Μαρίνα», που γυρίστηκε επτά χρόνια αργότερα, το 1946 (και πάλι με παραγωγό τον Φίνο, αλλά με σκηνοθέτη τον Αλέκο Σακελλάριο), ήταν εκείνη που έκανε την αρχή ώστε να γίνει η Ύδρα ως ένας από τους ελκυστικότερους κινηματογραφικούς προορισμούς της Ελλάδας. Η Στέλλα Γκρέκα στον ρόλο του τίτλου είναι το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας μιας Υδραίας που αποφασίζει να αναζητήσει την περιπέτεια στην Αθήνα και μπλέκει σε φασαρίες.
Το όνομα Μαρίνα συνδέθηκε αρκετά με την κινηματογραφική ιστορία του νησιού. Η Χριστίνα Σύλβα είχε το ίδιο όνομα στο μελόδραμα του Κώστα Στράντζαλη «Θυσιάστηκα για το παιδί μου» (1960), η Μάρθα Καραγιάννη ήταν η παρδαλή Μαρίνα του «Γοργόνες και Μάγκες» και η Λαμπέτη, ασφαλώς η θλιμμένη Μαρίνα στο «Κορίτσι με τα μαύρα».
Ένα άλλο γυναικείο όνομα που έγραψε τη δική του ιστορία σε σχέση με την Ύδρα και τον κινηματογράφο είναι το Φαίδρα. Ήταν το όνομα της Σοφίας Λόρεν στη διασημότερη ξένη παραγωγή που γυρίστηκε ποτέ στην Ύδρα, το «Παιδί και το δελφίνι» (1956), για τις ανάγκες της οποίας ο εφοπλιστής Γιάννης Λάτσης παραχώρησε το γιοτ του «Νεράιδα» (ήταν το γιοτ του Κλίφτον Γουέμπ στην ταινία ). «Φαίδρα» όμως ήταν και το όνομα της Μελίνας Μερκούρη στην ομότιτλη ταινία του 1962, γυρισμένη από τον Ζυλ Ντασσέν.
Επρόκειτο για μια κοσμοπολίτικη εκδοχή της τραγωδίας του Ευριπίδη με τους Ραφ Βαλόνε και Αντονι Πέρκινς στο πλευρό της Μερκούρη.
Σημεία του νησιού όπως το λιμάνι, το Μαντράκι, τα Καμίνια και η σπηλιά στα Κανόνια έχουν επίσης φιλοξενήσει μελοδράματα όπως τα «Μόνο για μια νύχτα» (1959) με τη Βούλα Ζουμπουλάκη και τον Γιώργο Φούντα και «Εσένα μόνον αγαπώ» (1970) με τον Νίκο Ξανθόπουλο σε ρόλο φτωχού ψαρά, κωμωδίες όπως ο «Τρελοπενηντάρης» (1971) και ο «Μπλοφατζής» (1969) και οι δύο με τον Κωνσταντάρα, σάτιρες όπως ο «Έρωτας του Οδυσσέα» (1984) του Βασίλη Βαφέα, μιούζικαλ όπως το «Κορίτσια για φίλημα» (1965) του Δαλιανίδη (που είχε επίσης γυρίσματα στη Ρόδο),αλλά και ξένες ταινίες όπως το «τουριστικό» «Νησί του έρωτα» (1963) του Μόρτον Ντακόστα με τον Ρόμπερτ Πρέστον, τον Τόνι Ράνταλ και τη Λίλιαν Μηνιάτη.
(απόσπασμα από κείμενο του Γιάννη Ζουμπουλάκη στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ της 7ης Αυγούστου)ΠΗΓΗ: Σοφία Μωρές
Το 1957 γυρίστηκε στην Ύδρα η μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία της εποχής “το Παιδί και το δελφίνι”, μια καλοκαιρινή περιπέτεια έρωτα και μυστηρίου στην οποία πρωταγωνιστούσε η απόλυτη ιταλίδα ντίβα της μεγάλης οθόνης Σοφία Λόρεν. Η Yδρα άρχισε να γίνεται διεθνώς γνωστή και όλοι ξαφνικά άρχισαν να τραγουδούν «Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη;».
Η υπόθεση του μυθιστορήματος του Ντιβάιν και της ταινίας είναι μια σύγχρονη ιστορία, σύμφωνα με την οποία, μία αρχαιολογική αποστολή ανασύρει από το βυθό ένα αρχαίο πλοίο. Ωστόσο, το πιο πολύτιμο εύρημα του ναυαγίου, ένα αρχαίο χρυσοχάλκινο άγαλμα ενός παιδιού πάνω σε ένα δελφίνι (το οποίο μάλιστα υποτίθεται ότι έχει μαγικές δυνατότητες), το ανακαλύπτει μια φτωχή Υδραία δύτρια σφουγγαριών. Το γεγονός θα προκαλέσει φασαρίες. Ο φίλος της «σφουγγαρούς» θέλει να το πουλήσει σε έναν ύποπτο συλλέκτη αρχαιοτήτων, ενώ η Φαίδρα θέλει να το δώσει στον ανθρωπολόγο που τη φλερτάρει και που με τη σειρά του θα το επιστρέψει στην ελληνική κυβέρνηση.
Το στοίχημα του ρουμανικής καταγωγής, διακεκριμένου στο Χόλιγουντ Γιαν Νεγκουλέσκο, ο οποίος ανέλαβε τη σκηνοθεσία της ταινίας, ήταν να γυρίσει ένα φιλμ πλημμυρισμένο από Ελλάδα. Στην πρώτη επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο σκηνοθέτης των επιτυχιών «Πώς να παντρευτείτε έναν εκατομμυριούχο», «Πιστεύουμε στον έρωτα» και «Σιωπηλή τραγωδία» (για την οποία είχε προταθεί για Οσκαρ) γύρισε τη χώρα από άκρη σ’ άκρη. Ο Νεγκουλέσκο επισκέφτηκε πολλά σημεία της ηπειρωτικής Ελλάδας αναζητώντας και επισημαίνοντας τοπία κατάλληλα για κινηματογράφηση.
Η παραγωγή ήταν πραγματικά φιλόδοξη για τα μέτρα της εποχής γιατί το «Παιδί επάνω στο δελφίνι» θα ήταν η πρώτη ταινία που θα γυριζόταν σε σύστημα Σινεμασκόπ 55 χιλιοστών και όλη με εξωτερικά γυρίσματα. Νησιά-αρχαιολογικοί χώροι και Αιγαίο Πέλαγος θα ανήκαν στους πρωταγωνιστές του «Δελφινιού». Ο Νεγκουλέσκο από την αρχή ήταν της γνώμης ότι η ταινία θα είχε και υποβρύχια γυρίσματα, γι’ αυτό και πριν από την πρώτη επίσκεψή του είχε μιλήσει διεξοδικά με τον Ζακ Ιβ Κουστό, μετρ των υποβρύχιων ντοκιμαντέρ.
Αν και αρχική σκέψη του στούντιο ήταν να δοθούν οι ρόλοι των δύο πρωταγωνιστών στην Τζόαν Κόλινς και στον Ρόμπερτ Βάγκνερ, σύντομα αυτή η σκέψη άλλαξε. Το στούντιο ήθελε να δώσει μεσογειακό χρώμα και στην πρωταγωνίστρια και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον να «κλείσει» τη χυμώδη ιταλίδα σταρ Τζίνα Λολομπρίτζιτα με παρτενέρ τον Κάρι Γκραντ όπως ο ίδιος ο Νεγκουλέσκο είχε δηλώσει. Το μόνο πρόσωπο που είχε κλείσει από την αρχή ήταν ο βρετανός ηθοποιός Κλίφτον Γουέμπ στον ρόλο του μυστηριώδους πλούσιου συλλέκτη αρχαιοτήτων.
Εν τέλει η Σοφία Λόρεν ήταν η ηθοποιός που επελέγη, ένα λαμπρό βήμα στην καριέρα της γιατί το «Παιδί επάνω στο δελφίνι» επρόκειτο να είναι το ντεμπούτο της σε αμερικανική παραγωγή. Ο Γκραντ έκανε πίσω διότι ήθελε να μείνει στο πλάι της συζύγου του, Μπέτσι Ντρέικ, η οποία είχε μόλις γλιτώσει από το ναυάγιο του υπερωκεάνιου «Andrea Doria». Τον αντικατέστησε ο βραχύσωμος Αλαν Λαντ, επίσης μεγάλος σταρ της εποχής, ο οποίος όμως είχε σοβαρά προβλήματα με το αλκοόλ. Θα πρέπει να δώσει κανείς σημασία στο ύψος του Λαντ διότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γυρίσματα. Καθότι κοντύτερος κατά ένα τουλάχιστον κεφάλι της Σοφίας Λόρεν, ο Λαντ ήταν αναγκασμένος να περπατά πάνω σε μια ειδική ράμπα ώστε να βρίσκεται στο ίδιο ύψος με εκείνη!
Οπως ήταν αναμενόμενο, η άφιξη της Σοφίας Λόρεν στη χώρα μας υπήρξε επεισοδιακή. Την υποδέχθηκε ο Σπύρος Σκούρας μαζί με εκπροσώπους του κινηματογραφικού κόσμου και φυσικά πλήθος θαυμαστών της οι οποίοι «ώρμησαν ευθύς ως η Λόρεν εξήλθε του αεροπλάνου και εδημιούργησαν στενόν κλοιόν πέριξ της καλλιτέχνιδος εν τη προσπαθεία των να την ίδουν από κοντά».
Χρειάστηκε δε η επέμβαση της αστυνομίας προκειμένου να διαλυθεί το πλήθος και να ανοίξει δίοδος για τη φυγή της. Η ίδια παραδέχθηκε αργότερα ότι φοβήθηκε και ότι ποτέ στη ζωή της δεν είχε ζήσει κάτι παρόμοιο με θαυμαστές της. Εξίσου επεισοδιακή βέβαια ήταν και η άφιξη της Λόρεν στην Υδρα.
Γυρίσματα της ταινίας δεν έγιναν μόνον στην Υδρα. Ο φακός του Μίλτον Κράσνερ κατέγραψε σκηνές στον Παρθενώνα ενώ έγιναν επίσης κάποιες γενικές λήψεις στον κόλπο του Σαρωνικού. Αξέχαστη πάντως παραμένει ακόμη και σήμερα η σκηνή στην οποία βλέπουμε τη Λόρεν να τραγουδά μαζί με τον Τώνη Μαρούδα το «Τι ‘ναι αυτό που το λένε αγάπη;» μέσα στο ταβερνάκι. Από ελληνικής πλευράς εμφανίζεται επίσης ο Αλέξης Μινωτής στον ρόλο ενός κυβερνητικού εκπροσώπου.
Ο Ζαν Νεγκουλέσκο αργότερα θα έλεγε ότι υπήρξε τυχερός γιατί στην προσωπικότητα της Λόρεν ανακάλυψε ότι η εξωτερική εμφάνιση δεν αποτελεί παρά το δευτερεύον μέρος των προσόντων της. Οι αρχικοί λόγοι της φήμης και της δόξας της, το σώμα της δηλαδή, αποτελούν σήμερα μια ευχάριστη βέβαια, αλλά και δευτερεύουσα όψη του πλούσιου ταλέντου της. Η Σοφία Λόρεν είναι, όπως λένε και στο Χόλιγουντ, μια «φυσική» (natural) ηθοποιός, πραγματικά ανίκανη να κάνει μια λανθασμένη δραματική κίνηση.
Το 1959 σε τρισέλιδο άρθρο του ο αμερικανός συγγραφέας Ερνεστ Χάουζερ έδωσε μια εικόνα των «χρυσών ελληνικών νησιών του Αιγαίου» καλώντας ταυτόχρονα τους συμπατριώτες του να τα γνωρίσουν από κοντά. «Θα βρείτε αρκετά πρωτόγονα νησιά, άλλα ακατοίκητα, γρανιτένια, μερικά βραχώδη, και θα νιώσετε εντός σας να σας καλούν, καθώς θα πλέετε μακριά τους» γράφει χαρακτηριστικά ο Χάουζερ μιλώντας για τις εμπειρίες του στη Μύκονο, στη Δήλο, στην Τήνο, στην Πάρο, στη Σαντορίνη, στη Μήλο και αλλού. «Οπως θα σας καλεί παντοτινά η Υδρα, με το λιμάνι της εκείνο που μοιάζει σαν μια λησμονημένη σκηνοθεσία… Ηδη την έχετε γνωρίσει από τις κινηματογραφικές βουτιές της Σοφία Λόρεν στους ενάλιους βυθούς της αναζητώντας “το παιδί με το δελφίνι“».
Η Μελίνα Μερκούρη πρωταγωνίστησε ως Φαίδρα στο ομώνυμο έργο του Jules Dassin, που σκηνοθετήθηκε το 1962 ολοκληρωτικά στο νησί της Ύδρας.
Η ταινία “Φαίδρα” στην οποία πρωταγωνίστησε η Μελίνα Μερκούρη το 1962 με συμπρωταγωνιστές τον Anthony Perkins και τον R. Vallone, αποτέλεσε μια μοντέρνα διασκευή της κλασσικής τραγωδίας του Ευριπίδη, “Ιππόλυτος” με σκηνοθέτη τον Jules Dassin.
Την καταπληκτική μουσική της ταινίας έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης, ενώ τους στίχους των τραγουδιών έγραψε ο Νίκος Γκάτσος.
Η Φαίδρα, δεύτερη σύζυγος του Έλληνα εφοπλιστή Θάνου Κυρίλη (Ραφ Βαλόνε), γνωρίζει στο Λονδίνο το νεαρό γιο του άνδρα της, Αλέξη (Άντονι Πέρκινς), από τον πρώτο του γάμο και τον ερωτεύεται. Εκείνος υποκύπτει στα θέλγητρά της, αλλά στη συνέχεια τη εγκαταλείπει με τραγικά αποτελέσματα.
Η ταινία “Φαίδρα” έκανε μεγάλη επιτυχία στους ευρωπαϊκούς κινηματογράφους και ήταν ο λόγος που ο Anthony Perkins έγινε διάσημος σε όλη την Ευρώπη.
Βραβεία:
Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας (Ζυλ Ντασσέν) στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Ταορμίνα 1962
Υποψηφιότητες:
Υποψηφιότητα για Όσκαρ Ενδυματολογίας (Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ) 1963
Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης ηθοποιού (Μελίνα Μερκούρη) 1963
Υποψηφιότητες για BAFTA Awards: Καλύτερης ταινίας, Καλύτερης ηθοποιού (Μελίνα Μερκούρη) 1963
Δύο εύποροι Αθηναίοι, ένας συγγραφέας κι ένας αρχιτέκτονας, ο Παύλος (Δημήτρης Χορν) κι ο Αντώνης, επισκέπτονται την Ύδρα και νοικιάζουν δωμάτια σε ένα μεγάλο και παραμελημένο σπίτι μιας χήρας, της Φρόσως (Ελένη Ζαφειρίου), που έχει δύο παιδιά. Η ερωτική σχέση της Φρόσως με κάποιον ντόπιο, τον νεότερό της Πανάγο (Στέφανος Στρατηγός) , έχει δώσει δικαιώματα στο νησί και δημιουργεί προβλήματα στα παιδιά της, τη Μαρίνα (Έλλη Λαμπέτη) και τον Μήτσο (Ανέστης Βλάχος) που ντρέπονται για την κατάντια της μητέρας τους. Όλα αυτά εξοργίζουν το Μήτσο, ο οποίος θεωρεί ότι, σύμφωνα με τα ήθη της εποχής, οφείλει να υπερασπιστεί την τιμή της οικογένειας, πράγμα που επιλέγει κάνει ξυλοκοπώντας τη μητέρα του δημόσια. Στο σπίτι της οικογένειας επικρατεί μια τραγική κατάσταση, την οποία η Μαρίνα δεν μπορεί να διαχειριστεί.
Ο Παύλος αναπτύσσει μια ρομαντική σχέση με τη Μαρίνα, και οι δύο νέοι ερωτεύονται. Αυτή η σχέση προκαλεί την οργή του Μήτσου, αλλά και τον φθόνο κάποιων ντόπιων, μεταξύ των οποίων είναι και ο Χρήστος (Γιώργος Φούντας), ψαράς του νησιού, που φλερτάρει τη Μαρίνα, χωρίς καμιά ανταπόκριση από τη μεριά της, ενώ ταυτόχρονα η Μαρίνα τον μισεί, επειδή αυτός ήταν η αιτία για το σκοτωμό της μοναδικής και αγαπημένης μεγαλύτερής της αδερφής. Η σχέση Παύλου και Μαρίνας δημιουργεί κάποιες προστριβές ανάμεσα στους δύο φίλους κι ο Αντώνης επιστρέφει στην Αθήνα.
Μια κακόβουλη φάρσα που σκαρώνουν στον Παύλο, ο Χρήστος με την παρέα του – έχουν αφαιρέσει τον πίρο από μια βάρκα με την οποία επρόκειτο να πάει βαρκάδα–, οδηγεί σε τραγωδία με θύματα τρία αθώα παιδάκια, που πήρε για βόλτα ο Παύλος.
Ύστερα από το ατύχημα, η Μαρίνα μαθαίνει ποιος ήταν ο υπαίτιος, απευθύνεται στον Χρήστο και τον αναγκάζει να παραδοθεί. Η ομολογία του θα απαλύνει τις τύψεις του Παύλου. Η Μαρίνα που τον αγαπάει, θα ζητήσει από τον Παύλο να φύγει από το νησί για να κάνει ένα νέο ξεκίνημα. Ο Παύλος θα συμφωνήσει, αλλά την επομένη θα αλλάξει για άλλη μια φορά γνώμη και θα ζήσει μαζί με τη Μαρίνα.
Βραβεύσεις – Διακρίσεις:
Η ταινία έχει κερδίσει:
Ασημένιο Βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας
Χρυσή Σφαίρα ως καλύτερη ξένη ταινία από την Επιτροπή Ανταποκριτών Ξένου Τύπου στην Αμερική
Υποψηφιότητα για Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών
29°C